Tłumaczenie, jako czynność, można interpretować na różne sposoby- będzie to zarówno sytuacja, w której matka wyjaśnia niesfornemu dziecku, co zrobiło źle (tłumaczy mu), ale i czynność wykonywana przez zawodowego tłumacza, który otrzymał zlecenie od klienta i musi dokonać translacji na inny język. W tym wpisie zajmiemy się oczywiście tłumaczeniami dokonywanymi przez profesjonalistów- filologów i biura tłumaczeń. Zasadniczo wyróżnia się dwa rodzaje tłumaczeń- pisemne i ustne, w praktyce jednak nie jest to takie proste i jednoznaczne, o czym za chwilę się przekonamy.
Tłumaczenie pisemne
To jak do tej pory właściwie najpopularniejszy rodzaj tłumaczenia. Polega ono na przełożeniu tekstu z jednego języka na drugi, z zachowaniem sensu, kontekstu i wszystkich najważniejszych wyznaczników. Nie jest to zadanie tak łatwe, jak się czasem wydaje- oczywiście w przypadku krótkich tekstów o tematyce ogólnej nie jest to zbyt skomplikowane, jednak przy kilkunastu czy kilkudziesięciu stronach różnica zaczyna być widoczna. W zależności od rodzaju tekstu, tematyki, różnic systemowych obu języków praca nad tłumaczeniem może być dość długa i trudna. Niezwykle ważna i przydatna okazuje się znajomość kultury krajów, których dotyczy tekst; mowa tutaj chociażby o idiomach, przysłowiach, a nawet slangu czy gwarze. Polacy nie zrozumieją na przykład, co miał na myśli Hiszpan posługując się jakimś wyrażeniem, które przełożone w sposób dosłowny nie ma dla mieszkańców naszego kraju najmniejszego sensu. Złożoność procesu tłumaczenia stawia pod znakiem zapytania próbę skomputeryzowania przekładu; chodzi przede wszystkim o tłumaczenie elektroniczne (translatory)- w tej postaci specjalne programy automatycznie przetwarzają tekst z języka oryginalnego na język docelowy. Z jednej strony jest to sposób wygodny, jednak nie należy zapominać, że komputer jest tylko maszyną, która mimo najlepszego zaprogramowania może nie wychwycić subtelnych konstrukcji językowych, często właściwych np. tylko dla jednego pisarza czy publicysty.
Samo tłumaczenie pisemne jest chyba najpopularniejszą formą tłumaczenia; pozwala na dokładny przekład, poza tym, w czasach Internetu, można je zlecić profesjonalistom oferującym swe usługi, zapewniając niską cenę, dobrą jakość i krótkie terminy.
Tłumaczenie ustne
Taki rodzaj tłumaczenia ma zupełnie inne zastosowanie niż opisany powyżej przekład pisemny. Zależy to chociażby od sytuacji i warunków tłumaczenia- o ile na przekład pisemny można zazwyczaj poświęcić odpowiednią ilość czasu, o tyle w przypadku tłumaczenia ustnego nie jest to właściwie możliwe- najczęściej tłumacz jest zmuszony na bieżąco komunikować ze sobą dwoje lub więcej osób, które posługują się innym językiem. Wymaga to oczywiście od tłumaczącego wieloletniej praktyki, a także znajomości przedmiotu i tematyki rozmowy- tak jak chociażby w wypadku tłumaczy asystujących politykom podczas ich wizyt w innych krajach. Tłumaczenie ustne ma swoje odmiany- mowa tutaj o tłumaczeniach symultanicznych, konsekutywnych, szeptanych, a także zależnych nie od formy, a grupy docelowej lub sytuacji- czyli tłumaczeniach konferencyjnych, prawnych, sądowych, dla grupy fokusowej, dla służb publicznych, tłumaczeniach medycznych i co ciekawe- również migowych. Najważniejsze dla nas są jednak dwa rodzaje spośród wyżej wymienionych: mianowicie symultaniczne i następcze, ponieważ ukazują poniekąd istotę tłumaczenia ustnego. Jeśli chodzi o sposób symultaniczny, polega on na tłumaczeniu słów osoby mówiącej w tym samym momencie; specjalista jest zazwyczaj zamknięty w dźwiękoszczelnej kabinie i dzięki założonym słuchawkom na bieżąco przekłada zdania wypowiedziane przez mówcę- czyli, już w języku docelowym, zwraca się do pozostałych słuchaczy (którzy również mają założone słuchawki). Taki rodzaj tłumaczenia jest szczególnie częsty podczas zgromadzeń międzynarodowych- np. podczas zebrań Parlamentu Europejskiego.
Innym rodzajem tłumaczenia ustnego, dającego specjaliście chwilę do namysłu, jest tłumaczenie następcze, nazywane inaczej konsekutywnym. Polega ono na tym, że tłumaczenie zostaje dokonane dopiero po całej przemowie prelegenta; w czasie jego wystąpienia tłumacz najczęściej sporządza drobne notatki i zastanawia się, jak najwierniej oddać to, co aktualnie jest wypowiadane przez prelegenta. Należy jednak pamiętać, że w porównaniu do tłumaczenia symultanicznego jest ono mniej wierne, a sama wypowiedź jest czasem znacznie skracana (chociaż oczywiście z zachowaniem sensu i najważniejszych informacji).
Tłumaczenia pisemne i ustne to dwa podstawowe rodzaje tłumaczeń, jednak jak widać powyżej, nie są to procesy proste, ponadto ulegają one często dalszej klasyfikacji. Niezależnie od rodzaju tłumaczenia trzeba zwrócić uwagę przede wszystkim na osobę tłumacza- jego wykształcenie i doświadczenie w realizowaniu zleceń, jego terminowość, cennik, jakość i profesjonalizm, tak, byśmy potem nie żałowali wyboru.
Dodaj komentarz